PPWR – co oznacza ten skrót?
PPWR jest skrótem od angielskiej nazwy unijnego rozporządzenia Packaging and Packaging Waste Regulation, tj. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z 19.12.2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmieniającego rozporządzenie (UE) 2019/1020 i dyrektywę (UE) 2019/904 oraz uchylającego dyrektywę 94/62/WE. Dalej nazywane jest jako: rozporządzenie PPWR lub rozporządzenie opakowaniowe.

Jest to nowy, bo opublikowany w styczniu 2025 r., unijny akt prawny, który kompleksowo reguluje wymogi dotyczące stosowanych opakowań oraz podmiotów, które je wykorzystują w swojej działalności. Odnosi się ono nie tylko do opakowań jednostkowych produktów, ale również opakowań zbiorczych i transportowych, niezależnie do tego czy są wytwarzane w Unii Europejskiej czy pochodzą spoza niej. Samo rozporządzenie dotyczy zarówno opakowań, jak i gotowych produktów w opakowaniach. Większość jego obowiązków dotyczy opakowań produktów spożywczych. Ponadto, wiele przepisów PPWR wprost nawiązujące do szczegółowych kategorii żywności (np. napojów czy stosowanych w sektorze HoReCa).

PPWR wyznacza zupełnie nowy standard regulacji opakowaniowych. Z jednej strony ujednolica na poziomie całej Unii Europejskiej (przynajmniej w założeniu) wiele wymogów dotyczących opakowań, które dotychczas bywały rozmaicie regulowane w poszczególnych państwach członkowskich UE. Nowe rozporządzenie uchyla m.in. starą dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. Ma to się przyczynić do większej efektywności unijnej zasady swobody przepływu towarów. Z drugiej strony rozporządzenie PPWR jest formą wdrożenia polityki Europejskiego Zielonego Ładu w obszarze opakowań. Opakowania mają być bardziej „zrównoważone”, to jest będą musiały spełniać szereg bardzo szczegółowych wymogów w zakresie ich składu, formatu czy sposobu użycia, których wprowadzenie jest uzasadniane właśnie celami środowiskowo-klimatycznymi. Czy rzeczywiście te cele będą dzięki tym regulacjom osiągane, to czas pokaże (można mieć co do tego uzasadnione wątpliwości), natomiast z całą pewnością wdrożenie tych rewolucyjnych zmian w prawie opakowaniowym będzie wyzwaniem również dla branży spożywczej. 

Wymogi PPWR w zakresie opakowań
Rozporządzenie PPWR kładzie duży nacisk na to jakie mają być opakowania stosowane w UE, tj. z czego mają być wykonane, jakie mają mieć właściwości oraz jak mają być oznaczane. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z tych nowych wymogów.
•    Limity w zakresie substancji PFAS
Rozporządzenie PPWR wprowadziło ograniczenia dotyczące substancji per- i polifluoroalkilowych (PFAS) w opakowaniach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Opakowania będą mogły zawierać te substancje w stężeniu równym lub wyższym od określonych dopuszczalnych wartości.

•    Obowiązek zapewnienia recyklingowalności opakowań 
Rozporządzenie opakowaniowe określiło, że „[w]szystkie opakowania wprowadzane do obrotu muszą być zdatne do recyklingu" (art. 6 ust. 1). Jednak od tego obowiązku przewidziano liczne wyjątki (art. 6 ust. 11) dla m.in.:
    opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi do pakowania preparatów do początkowego żywienia niemowląt i preparatów do dalszego żywienia niemowląt, produktów zbożowych przetworzonych i żywności dla dzieci oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, zgodnie z definicją w art. 1 ust. 1 lit. a ), b ) i c ) rozporządzenia (UE) nr 609/2013;
    opakowań handlowych wykonanych z lekkiego drewna, korka, tekstyliów, gumy, ceramiki, porcelany lub wosku.
Przydatność danego opakowania do recyklingu należy oceniać w świetle określonych kryteriów recyklingowalności. Zgodnie z art. 6 ust. 2 PPWR: „[U]uznaje się, że opakowanie jest zdatne do recyklingu, jeżeli spełnia następujące warunki:
a) jest projektowane z myślą o recyklingu materiałów umożliwiającym wykorzystanie powstałych surowców wtórnych, których jakość w porównaniu z materiałem oryginalnym jest wystarczająca, aby można je było wykorzystać do zastąpienia surowców pierwotnych [...];
b) gdy staje się odpadem, może być zbierane selektywnie [...], sortowane z przeznaczeniem do konkretnych strumieni odpadów bez wpływu na możliwość recyklingu innych strumieni odpadów oraz poddawane recyklingowi na dużą skalę, na podstawie metodyki określonej [w rozporządzeniu]". To są ogólne kryteria i mają one być doprecyzowane aktami delegowanymi, które dopiero zostaną przyjęte.

Co więcej, każde opakowanie będzie musiało być zakwalifikowane w klasach wydajności recyklingu A, B lub C opisanych rozporządzeniu. Kryteria projektowania z myślą o recyklingu i klasy wydajności recyklingu zostaną opracowane na podstawie materiału głównego oraz mają uwzględniać m.in. możliwość rozdzielenia odpadów opakowaniowych na różne strumienie materiałów w celu recyklingu oraz możliwość ich sortowania i recyklingu czy dostępne technologie recyklingu czy identyfikować substancje potencjalnie niebezpieczne.

•    Minimalna zawartość materiałów z recyklingu w opakowaniach z tworzyw sztucznych 
Rozporządzenie PPWR wprowadza minimalne poziomy recyklatów co do zasady dla wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych. Do wyjątków od tego obowiązku należą (art. 7 ust. 4 i 5) m.in.:
    kompostowalne opakowania z tworzyw sztucznych;
    opakowania z tworzyw sztucznych do kontaktu z produktami wrażliwymi stosowanymi jako opakowania na żywność przeznaczoną wyłącznie dla dzieci i małych dzieci, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego oraz napoje i żywność przeznaczone typowo dla małych dzieci, zdefiniowane w art. 1 ust. 1 lit. a) , b)  i c)  rozporządzenia (UE) nr 609/2013;
    opakowania z tworzyw sztucznych przeznaczone do kontaktu z żywnością w przypadku, gdy ilość materiałów z recyklingu stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzkiego i powoduje niezgodność produktów w opakowaniu z rozporządzeniem  (WE) nr 1935/2004;
    części z tworzywa sztucznego stanowiące mniej niż 5 % całkowitej masy całej jednostki opakowania.
Należy podkreślić, że obowiązek zapewnienia minimalnej zawartości recyklatów dotyczy każdej części opakowania wykonanego z tworzywa sztucznego, a materiały te mają pochodzić z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich z tworzyw sztucznych, w podziale na rodzaje i formaty opakowań określone w rozporządzeniu.
Minimalne poziomy mają wynosić (co do zasady od 2030 r.):
a) 30% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z politereftalanu etylenu jako głównego składnika, z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku na napoje;
b) 10% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu, z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
c) 30% w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
d) 35% w przypadku opakowań z tworzyw sztucznych innych niż te, o których mowa w lit. a), b) i c).
Od 1 stycznia 2040 r. poziomy te mają zostać podwyższone odpowiednio do:
a) 50% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z politereftalanu etylenu jako głównego składnika, z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku na napoje;
b) 25% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu;
c) 65% w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na napoje;
d) 65% w przypadku opakowań z tworzyw sztucznych innych niż te, o których mowa w lit. a), b) i c).
•    Obowiązek minimalizacji opakowań (art. 10 )
Rozporządzenie PPWR wprowadza obowiązek, aby wprowadzane do obrotu (od 2030 r.) opakowanie „było zaprojektowane w taki sposób, aby jego masa i objętość były ograniczone do minimum niezbędnego do zapewnienia jego funkcjonalności, z uwzględnieniem jego kształtu oraz materiału, z którego jest ono wykonane" (art. 10 ust. 1).
Jednocześnie zakazane mają być opakowania, które nie spełniają kryteriów wydajności określone w załączniku IV oraz opakowania o właściwościach, które mają jedynie na celu zwiększenie postrzeganej objętości produktu, w tym zawierające podwójne ścianki, fałszywe dna i zbędne warstwy. Wyjątkiem od tego zakazu ma być sytuacja, gdy projekt opakowania jest chroniony prawem własności przemysłowej, np. wzorem wspólnotowym na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 lub jego kształt jest jednym ze znaków towarowych czy też jest objęty jednym z systemów jakości zdefiniowanych w prawie unijnym.

•    Obowiązkowe oznaczenie składu materiałowego opakowania oraz segregacji odpadów z opakowań (art. 12 ust. 1)
Zgodnie z art. 12 ust. 1 rozporządzenia opakowaniowego „[...] na opakowaniach wprowadzanych do obrotu umieszcza się zharmonizowaną etykietę zawierającą informacje o ich składzie materiałowym, aby ułatwić konsumentom sortowanie. Etykieta ta musi zawierać piktogramy i być łatwo zrozumiała, w tym dla osób z niepełnosprawnościami [...]”.

Rozporządzenie wprowadza zatem obowiązek stosowania na opakowaniach oznaczenia składu materiałowego oraz oznaczenia segregacji odpadów opakowaniowych. Jednak nie określa jego wzoru – ten ma być przyjęty w drodze dodatkowego rozporządzenia wykonawczego. 

•    Inne wymogi
Ponadto rozporządzenie PPWR przewiduje nowe (bardziej restrykcje) wymogi m.in. dla:
    stosowania i znakowania opakowań wielokrotnego użytku,
    oceny dopuszczalności stosowania dobrowolnych oznaczeń opakowaniowych (zakaz wprowadzania w błąd oraz szczególne wymogi dla green claimów),
    opakowań kompostowanych,
    stosowania pustej przestrzeni wewnątrz opakowań,
    stosowania niektórych opakowań z tworzyw sztucznych w sektorze HoReCa.