Partner serwisu
Tylko u nas
06 kwietnia 2023

Czy nowe prawo zrewolucjonizuje rynek opakowań?

Kategoria: Artykuły z czasopisma

30 listopada 2022 r. Komisja Europejska opublikowała projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Proponowane regulacje przewidują nowe podejście do opakowań w całej Unii Europejskiej. Dla branży spożywczej projekt wskazuje jednoznaczny kierunek: ograniczanie opakowań, przy jednoczesnym wprowadzaniu takich nadających się do recyklingu i stawianie na ich wielokrotne użycie.

Czy nowe prawo zrewolucjonizuje rynek opakowań?

Od kilku lat opakowania cieszą się dużym zainteresowaniem prawodawcy. Trend ten widoczny jest szczególnie w obszarze gospodarki odpadami. Mianowicie proponowane w ostatnim czasie regulacje prawne konsekwentnie zmierzają do ograniczania ilości odpadów opakowaniowych i realizacji założeń gospodarki o obiegu zamkniętym. Jako przykład można w tym miejscu wskazać pakiet odpadowy z 30 maja 2018 r. czy też Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, zwaną także Dyrektywą SUP (ang. single-use plastics)[1].


Z kolei w poprzednim roku szerokim echem odbiło się wejście w życie Rozporządzenia Komisji (UE) 2022/1616 z dnia 15 września 2022 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 282/2008. W praktyce przepisy tego rozporządzenia będą miały istotny wpływ na rozwój branży recyklingu i możliwość stosowania surowców wtórnych do pakowania produktów spożywczych.


Wciąż jednak nie widać końca zmian prawa w obszarze opakowań. Świadczy o tym chociażby opublikowany 30 listopada 2022 r. projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (dalej zwane także: „rozporządzeniem” [2]. Poza dyskusją jest przy tym fakt, że nowe rozporządzenie może doprowadzić do przeorganizowania dotychczasowych modeli sprzedażowych w branży spożywczej. Dlatego też warto bliżej przyjrzeć się proponowanym regulacjom.

Wyzwania środowiskowe związane z opakowaniami
Projekt rozporządzenia o opakowaniach i odpadach opakowaniowych stanowi odpowiedź na problemy środowiskowe, których źródłem są opakowania. Niewątpliwie głównym z nich jest postępujący wzrost ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych. Jak podaje Euro Stat, przeciętny Europejczyk wytwarza w ciągu roku ok. 179 kg odpadów opakowaniowych [3]. Szacuje się przy tym, że odpowiadają one za 36% opadów komunalnych (sic!). Na domiar złego, do produkcji opakowań zużywane są znaczne ilości pierwotnych materiałów. I tak, ok. 40% pierwotnych tworzyw sztucznych oraz 50% papieru jest wykorzystywane właśnie do produkcji opakowań.


Dlatego też jako kluczowy postulat projektowanego rozporządzenia można wskazać ograniczenie masy wytwarzanych opakowań, a w konsekwencji odpadów opakowaniowych. Co istotne, Komisja Europejska wskazuje w tym zakresie konkretne cele. I tak, w projekcie rozporządzenia zaproponowano obowiązkową redukcję o 5% masy odpadów opakowaniowych wytwarzanych na mieszkańca w stosunku do poziomu bazowego (tj. roku 2018). Z kolei w 2040 roku poziom redukcji masy opakowań ma wynosić już 15%. W praktyce będzie to wymagało od producentów, w tym z sektora spożywczego, zmianę podejścia do całej logistyki opakowań. Mowa tutaj zarówno o konieczności ograniczania opakowań nadmiernych, jak również zastępowaniu opakowań jednorazowych tymi wielokrotnego użytku.

Bariery dla recyklingu
Kolejny problem, który zidentyfikowała Komisja Europejska, to liczne bariery w recyklingu i ponownym użyciu opakowań. Otóż aktualnie obserwujemy stały wzrost opakowań nienadających się do recyklingu. Zjawisko to w sposób oczywisty utrudnia wcielenie w życie założeń gospodarki o obiegu zamkniętym. Trudno bowiem o rozwój recyklingu w sytuacji, gdy znaczna część opakowań w ogóle się do tego nie nadaje.


Z drugiej strony opakowania technicznie nadające się do recyklingu często nie są poddawane recyklingowi z uwagi na inne ograniczenia. Przykładowo, brak efektywnych i powszechnych systemów kaucyjnych negatywnie wpływa na dostępność dobrej jakości surowca do recyklingu czy też możliwość ponownego wykorzystania opakowań. Wiele do życzenia pozostawia również segregacja odpadów u źródła. W rezultacie zmniejsza to opłacalność całego recyklingu i tym samym ogranicza rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym.


Stąd też Komisja Europejska proponuje wiele regulacji realnie wspierających tzw. „ekoprojektowanie”. Celem tych środków jest doprowadzenie między innymi do tego, aby wszystkie opakowania nadawały się do recyklingu. Ponadto nowością są przepisy zakazujące stosowania niektórych rodzajów opakowań problemowych, w tym nienadających się do recyklingu.

Zmiana podejścia do opakowań w całej UE
Podstawową „nowością”, którą proponuje Komisja, jest zmiana rangi aktu prawnego, który będzie regulował kwestie opakowań i odpadów opakowaniowych. Aktualnie jest to dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. Analizowany projekt przyjął natomiast formę rozporządzenia.


Co istotne, rozporządzenia mają zastosowanie we wszystkich krajach UE w sposób bezpośredni. Innymi słowy, określone w rozporządzeniu definicje czy obowiązki będą obowiązywały wprost bez konieczności ich transpozycji (wdrożenia) w prawie krajowym. Jest to szczególnie istotne wobec przepisów określających status prawny poszczególnych uczestników rynku oraz ich obowiązków dotyczących opakowań.


Niemniej w projekcie PPWR pojawiają się także takie regulacje, które będą wymagały dodatkowych działań na poziomie krajowym. Dotyczy to chociażby obowiązku ustanowienia systemów kaucyjnych czy też rejestrów służących do monitorowania przestrzegania przez producentów wymagań wynikających z krajowych systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

Obowiązkowa minimalizacja masy opakowań
Ramy niniejszego artykuły nie pozwalają odnieść się szczegółowo do wszystkich rozwiązań przewidzianych w projekcie rozporządzenia. Mając jednak na uwadze perspektywę branży spożywczej, warto w tym miejscu zwrócić uwagę na kilka kluczowych propozycji.


Z pewnością należą do nich przepisy dotyczące minimalizacji opakowań. I tak art. 9 projektu rozporządzenia stanowi, że opakowania powinny być tak zaprojektowane, aby ich waga i objętość były ograniczone do minimum niezbędnego do zapewnienia jego funkcjonalności, z uwzględnieniem materiału, z którego jest wykonane opakowanie. W tym celu projekt rozporządzenia wprowadza zakaz wprowadzania opakowań z podwójnymi ściankami, fałszywym dnem oraz zbędnymi warstwami mającymi jedynie na celu zwiększenie postrzeganej objętości produktu.


Ponadto zakazem wprowadzania na rynek mają zostać objęte również opakowania, które nie spełniają kryteriów wydajności określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia. Co istotne, kryteria wydajności obejmują 7 pozycji, w tym: ochronę produktu jako podstawowe kryterium (1), procesy wytwarzania opakowań (2), logistykę (3), wymogi informacyjne (4), higienę i bezpieczeństwo (5), wymogi prawne (6) oraz udział surowców pochodzących z recyklingu, możliwość recyklingu i ponowne użycie (7).


Inne kryteria, takie jak chociażby funkcje marketingowe, nie powinny być stosowane jako uzasadnienie dla dodatkowej wagi i objętości opakowania.

Ocena minimalizacji opakowań w dokumentacji technicznej
Nowe obowiązki to także szereg obciążeń administracyjnych. Przykładowo ocena minimalnej objętości i wagi opakowań powinna znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji technicznej. Przewiduje się więc wprowadzenie obowiązku wyjaśniania przez producenta przyczyn uniemożliwiających dalsze zmniejszanie masy lub objętości danego opakowania. Stwarza to zatem zupełnie nowe podejście do projektowania opakowań, które nie będzie ograniczało się wyłącznie do bliżej nieokreślonego wymogu „ekoprojektowania”, ale ma znaleźć odzwierciedlenie w konkretnych działaniach.


Działania te będą obejmowały obowiązek przeprowadzenia usystematyzowanej oceny i odpowiedniego udokumentowania jej wyników. Co więcej, ocena ma być przeprowadzana z punktu widzenia każdego z siedmiu kryteriów wydajności. Projekt rozporządzenia zakłada przy tym szereg rozwiązań, których celem jest ograniczenie pozornych ocen, niepopartych odpowiednimi obliczeniami czy też wynikami przeprowadzonych testów, badań rynkowych lub innych analiz potrzebnych do dokonania stosownej oceny.

Zakaz stosowania niektórych rodzajów opakowań
Kolejnym istotnym przepisem dla branży spożywczej będzie zakaz wprowadzania do obrotu niektórych rodzajów opakowań. Formaty tych opakowań oraz cele, dla których są stosowane, zostały określone w załączniku V do projektowanego rozporządzenia.
Co istotne, ograniczeniem zostały objęte opakowania stosowane dziś powszechnie w branży spożywczej. Przykładowo szereg ograniczeń dotyczy „miniopakowań” używanych powszechnie w branży HORECA, grupowania towarów folią sortującą i termokurczliwą czy też stosowania opakowań jednorazowego użytku dla świeżych owoców i warzyw. Proponowane ograniczenia przedstawia tabela 1.

 

Ograniczenia w stosowaniu formatów opakowań

Lp.

Format opakowania

Ograniczone użycie

Obrazowy przykład

1.

Plastikowe opakowania zbiorcze jednorazowego użytku

Opakowania z tworzyw sztucznych stosowane w handlu detalicznym do grupowania towarów sprzedawanych w puszkach, słoiczkach, tubach i opakowaniach zaprojektowanych jako opakowania ułatwiające lub zachęcające użytkowników końcowych do zakupu więcej niż jednego produktu. Nie dotyczy to opakowań zbiorczych niezbędnych do ułatwienia obsługi w dystrybucji.

Folie sortujące, folie termokurczliwe

2.

Opakowania plastikowe jednorazowego użytku, opakowania kompozytowe jednorazowego użytku lub inne opakowania jednorazowego użytku do świeżych owoców i warzyw

Opakowania jednorazowego użytku dla mniej niż 1,5 kg świeżych owoców i warzyw, chyba że wykazano potrzebę uniknięcia utraty wody lub utraty jędrności, zagrożeń mikrobiologicznych lub wstrząsów fizycznych.

Siatki, worki, tace, pojemniki

3.

Plastikowe opakowania jednorazowego użytku, opakowania złożone jednorazowego użytku lub inne opakowania jednorazowego użytku

Opakowania jednorazowego użytku do żywności i napojów napełnianych i spożywanych w lokalach sektora HORECA, które obejmują wszystkie miejsca spożywania posiłków wewnątrz i na zewnątrz miejsca prowadzenia działalności, wyposażone stoły lub hokery, miejsca stojące do spożywania i miejsca spożywania posiłków oferowane użytkownikom końcowym wspólnie przez kilku podmiotów gospodarczych lub osoby trzecie w celu spożycia żywności i napojów

Tacki, talerze i kubki jednorazowe, torebki, folie, pudełka

Uwaga #1. Na zasadzie odstępstwa od art. 22 ust. 1 podmioty gospodarcze nie wprowadzają do obrotu opakowań w formatach i do celów wymienionych w pkt 3 załącznika V od dnia 1 stycznia 2030 r.

Uwaga #2: Państwa członkowskie mogą zwolnić operatorów gospodarczych z pkt 3 załącznika V, jeżeli spełniają one definicję mikroprzedsiębiorstwa (…) oraz gdy nie jest technicznie możliwe niestosowanie opakowań lub uzyskanie dostępu do infrastruktury niezbędnej do funkcjonowania systemu ponownego użycia.

4.

Opakowania jednorazowe na przyprawy, przetwory, sosy, zabielacze do kawy, cukier, przyprawy dla branży HORECA

Opakowania jednorazowego użytku w sektorze HORECA, zawierające pojedyncze porcje, stosowane do przypraw, przetworów, sosów, śmietanki do kawy, cukru i przypraw, z wyjątkiem opakowań dostarczanych wraz z żywnością gotową na wynos, przeznaczoną do bezpośredniego spożycia bez konieczności dalszego przygotowania

Saszetki, tuby, tace, pudełka

5.

Jednorazowe miniaturowe opakowanie hotelowe

W przypadku kosmetyków, produktów higienicznych i toaletowych o pojemności mniejszej niż 50 ml w przypadku produktów płynnych lub mniejszej niż 100 g w przypadku produktów niepłynnych

Buteleczki na szampon, balsamy do rąk i ciała, saszetki wokół miniaturowego mydła w kostce

 

 

 

 

 

 

 

Nie ma jeszcze komentarzy...
CAPTCHA Image


Zaloguj się do profilu / utwórz profil
ZAMKNIJ X
Strona używa plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies. OK, AKCEPTUJĘ