Zabezpiecz swój produkt i zachowaj innowacyjność
Przedsiębiorcy na początku swojej działalności (niezależnie od jej formy prawnej) chcą wyróżniać się na tle konkurentów. Taką cechą wyróżniającą może być innowacyjne, oryginalne wzornictwo, które przyciąga wzrok. Drugi sposób to stosowanie innowacyjnych rozwiązań technicznych, kształtów, czy nowatorskich materiałów.

Oczywiście wszystko, co dobre i cieszące się popularnością, może stać się obiektem plagiatu. Niejednokrotnie zdarza się, że jakiś produkt jest kopiowany przez konkurencję. Zarówno w przypadku wzornictwa, jak i rozwiązań technicznych, kopiowanie może znacząco obniżyć obroty przedsiębiorcy będącego pierwotnym autorem owych rozwiązań. Co więcej, powoduje to nie tylko spadek przychodów, ale i skutkuje utratą innowacyjności działalności gospodarczej, przez co przedsiębiorca traci swoją pozycję na rynku.
Z tych powodów warto zabezpieczyć prawo własności przemysłowej związane z produktem. Do wyboru są dwie opcje: rejestracja wzoru przemysłowego i rejestracja wzoru użytkowego.

Wzór przemysłowy chroni wygląd zewnętrzny produktu
Według art. 102 PWP wzorem przemysłowym jest każdy przedmiot wytworzony w sposób rzemieślniczy lub przemysłowy, który jest nowy i posiada indywidualny charakter objawiający się poprzez:
●    Kontury
●    Kształty
●    Kolorystykę
●    Materiał
●    Fakturę
●    Szczególne cechy linii
●    Zindywidualizowaną ornamentację

Jak można wywnioskować, wzór przemysłowy zabezpiecza zewnętrzną warstwę produktu, czyli jego wygląd. Nie chroni jednocześnie tego, co wewnątrz, a więc innowacyjnych rozwiązań technicznych, których nie można zobaczyć gołym okiem. Wzorem przemysłowym będzie więc np. przedmiot codziennego użytku takie jak długopis, opakowanie, rower, odzież (jeśli spełniają definicję zawartą w ustawie), logo firmowe, czy sygnet.

⮚    Prawo ochronne z rejestracji wzoru przemysłowego jest udzielane na wniosek uprawnionego podmiotu. Wystarczy więc złożyć wniosek wraz z załącznikami. Należy przy tym określić, czy zależy nam na ochronie tylko na terenie kraju (dokonujemy rejestracji w Urzędzie Patentowym RP), czy na szczeblu unijnym (rejestrujemy się w Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej).

Wzór użytkowy zabezpiecza również techniczne rozwiązania
Kolejny model ochrony to wzór użytkowy, którym może być wyłącznie nowe rozwiązanie o charakterze technicznym nadające się do zastosowania przemysłowego. Może dotyczyć kształtu lub budowy o trwałej postaci bądź przedmiotu złożonego z części o trwałej postaci, które są sobą funkcjonalnie związane.

Wzór użytkowy chroni więc nie tylko zewnętrzną warstwę produktu (jej design i wzornictwo), ale również wewnętrzną (rozwiązania techniczne zawarte w produkcie). Co więcej, musi nadawać się do przemysłowego zastosowania, a także cechować się nowością – czyli brakiem wcześniejszego, publicznego udostępnienia zbliżonego wzoru w obrocie prawnym przez inny podmiot.
Nie bez powodu wzór użytkowy porównuje się do patentu i określa mianem małego wynalazku.

⮚    Tak samo, jak wzór przemysłowy, jest chroniony na wniosek uprawnionego.

Jak wybrać poprawny model ochrony?
Choć te dwie instytucje prawne cechuje pewne podobieństwo (wymagają spełnienia wymogów formalnych, złożenia wniosku przez uprawniony podmiot), trzeba ocenić, która z nich będzie odpowiednia dla konkretnego produktu.

Należy zwrócić uwagę na to, że wzór przemysłowy chroni wygląd, czyli design produktu. Będzie to ubarwienie, linia, kształt, ornamentacja, czy faktura. Za to wzór użytkowy zabezpiecza także techniczną warstwę produktu, a więc jego wnętrze.
Znacznie większe możliwości ochrony daje więc wzór użytkowy. Jednocześnie jego rejestracja jest bardziej problematyczna i czasochłonna. Konieczne jest przedstawienie graficzne wzoru, jego opisu ochronnego i zastrzeżeń ochronnych. Za to rejestracja wzoru przemysłowego wymaga w zasadzie tylko właściwego przedstawienia graficznego wzoru.

Podsumowując, łatwiej jest zastrzec wzór przemysłowy. Mimo to, ten rodzaj ochrony nie zawsze będzie dostatecznie efektywny dla produktu. Jeśli więc chcemy zabezpieczyć nie tylko design czy wzornictwo, ale też cechy techniczne, znacznie lepiej jest przejść przez trudniejszą procedurę rejestracji wzoru użytkowego.

A może dwie instytucje na raz?
Co istotne, można również zastosować obie instytucje jednocześnie, składając wniosek o rejestrację wzoru przemysłowego i rejestrację wzoru użytkowego. Choć ubieganie się o ochronę wzoru użytkowego jest bardziej skomplikowane pod kątem procedur, to jednak właśnie ten model oferuje pełniejszą ochronę.

Z kolei drugi z nich zabezpiecza tylko wygląd produktu, ale pozwala na szybsze uzyskanie świadectwa. Będzie to przydatne np. jako przesłanka do wysuwania roszczeń w przedmiocie usunięcia z obrotu produktów, które naruszają wzór przemysłowy. Jednocześnie generuje wyższe koszty za sporządzenie wniosku i dokumentacji oraz opłaty za wniosek przewidywane ustawowo.

Pozostałe formy zabezpieczenia produktu
Czasem konieczne jest zastosowanie innych form ochrony produktu. Bywa, że ani wzór przemysłowy, ani wzór użytkowy nie dają dostatecznego zabezpieczenia. Wśród dostępnych rozwiązań z zakresu prawa własności intelektualnej znajdują się m.in. patent, znak towarowy, wzór wspólnotowy i niezarejestrowany wzór wspólnotowy.

Wszystkie z nich mają swoje plusy, minusy i określoną specyfikę. Nie ma wątpliwości, że w każdym przypadku należy dokładnie przemyśleć dobór właściwego środka ochrony. Najlepiej poprzedzić to analizą, np. z pomocą doświadczonych prawników od prawa własności intelektualnej.

Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy