Rynek alternatyw dla produktów mlecznych rośnie globalnie w tempie 15% rocznie, stając się jedną z najszybciej rozwijających się kategorii żywności[1]. Ta imponująca dynamika kontrastuje jednak z poziomem wiedzy konsumentów – 63% z nich obawia się, że nie zapewniają one odpowiedniej podaży składników odżywczych, zaś 60% deklaruje brak wystarczających informacji o korzyściach środowiskowych tych produktów[2]. – Dostrzegliśmy, że jeśli chodzi o segment roślinnych alternatyw dla produktów mlecznych mamy na rynku sporą lukę informacyjną. Jako lider rynku[3], czujemy szczególną odpowiedzialność, by rzetelnie informować konsumentów o skutkach ich wyborów żywieniowych przy półce sklepowej, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Właśnie dlatego zaproponowaliśmy ekspertom powołanie interdyscyplinarnego zespołu, który zabrał głos na temat roli napojów roślinnych w diecie – wyjaśnia Justyna Piotrowska, Health Credibility Manager, grupa spółek DANONE.

Rzetelne źródło wiedzy

Zespół stworzyło dziewięciu specjalistów zajmujących się żywieniem człowieka, dietetyką, pediatrią i technologią żywności. Efektem pracy wybitnego grona specjalistów jest rzetelne, oparte na dowodach naukowych kompendium wiedzy o bezpieczeństwie i roli napojów roślinnych w diecie różnych grup populacyjnych. Roczna praca zaowocowała publikacją, która już na etapie recenzji zyskała wysokie oceny międzynarodowego środowiska naukowego. W przyszłości wyniki analizy mają zostać udostępnione dla szerokiego grona konsumentów w formie poradnika dla konsumentów.

Pracami nad powstaniem materiału kierowały dr inż. Joanna Rachtan-Janicka z Katedry Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej oraz dr hab. Danuta Gajewska, prof. SGGW z Katedry Dietetyki, Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW. Nad opinią pracowali również prof. dr hab Jadwiga Hamulka z Katedry Żywienia Człowieka, Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW, prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. dr hab. Dariusz Włodarek z Katedry Dietetyki, Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW, prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Halina Weker z Instytutu Matki i Dziecka, dr Katarzyna Wolnicka, specjalistka w dziedzinie dietetyki i edukacji żywieniowej, dietetyczka Klaudia Wiśniewska oraz prof. dr hab. n. med. Piotr Socha z Centrum Zdrowia Dziecka.

Zróżnicowanie składu wymaga świadomego wyboru

W obliczu rosnącej popularności napojów roślinnych, konsumenci stają przed wyzwaniem oceny ich wartości odżywczej. Eksperci podkreślają, że nie każdy produkt z tej kategorii ma takie same właściwości, dlatego kluczowa staje się umiejętność czytania etykiet i podejmowania świadomych decyzji zakupowych. – Produkty z tej kategorii mogą się znacząco różnić pod względem profilu żywieniowego. Smak, jakość i wartość odżywcza jest zależna nie tylko od surowca, ale także od technologii produkcji i ewentualnego wzbogacenia w wybrane składniki odżywcze. Dlatego dla konsumentów bardzo ważne powinno być czytanie etykiet i wybór produktów wzbogacanych – podkreśla dr inż. Joanna Rachtan-Janicka.

Chociaż większość napojów roślinnych zawiera mniej białka niż mleko krowie, eksperci podkreślają, że przy odpowiednio zbilansowanej diecie nie ma ryzyka niedoboru białka – Napoje roślinne mogą być częścią zrównoważonej diety i stanowić alternatywę dla mleka krowiego, jednak ich wybór powinien być świadomy i oparty na wiedzy o ich składzie oraz potrzebach żywieniowych – wyjaśnia dr hab. Danuta Gajewska, prof. SGGW.

Pod względem wartości odżywczych dobrym wyborem mogą być napoje roślinne wzbogacone w wapń, witaminę D i B12, szczególnie dla osób stosujących dietę roślinną. – Bez wzbogacania napojów roślinnych zawartość tych składników odżywczych jest minimalna, więc nie dostarczą ich do diety – dodaje dr. hab. Danuta Gajewska.

Świadomy wybór ma znaczenie

Zróżnicowanie profili żywieniowych napojów roślinnych wymaga szczególnej uwagi w diecie osób o specyficznych potrzebach – dzieci, kobiet w ciąży, seniorów czy osób eliminujących produkty pochodzenia zwierzęcego. Eksperci podkreślają, że odpowiedni wybór – zwłaszcza produktów wzbogacanych – jest kluczowy dla zachowania równowagi żywieniowej w tych grupach.

Jednocześnie motywacje konsumentów coraz częściej wykraczają poza aspekty zdrowotne. Coraz więcej osób kieruje się troską o planetę i dobrostan zwierząt. Dane środowiskowe są przekonujące – produkcja napoju owsianego generuje około 0,4 kg ekwiwalentu CO2 na litrl[4], podczas gdy mleka krowiego 2,5-4,5 kg CO2 na litr[5]. W przeliczeniu na szklankę 250 ml daje to ograniczenie emisji o 59-71%[6]. W obliczu tych informacji opracowanie poradnika, który w przystępny dla konsumentów sposób wyjaśni walory zdrowotne i środowiskowe napojów roślinnych, wydaje się być niezbędnym działaniem.

Premiera polskiej opinii w sercu innowacji DANONE

Informacja o publikacji opinii polskiego zespołu ekspertów pt. „Rola napojów roślinnych w żywieniu człowieka: Opinia Grupy Ekspertów” została ogłoszona w Danone Research & Innovation Center Paris-Saclay, czyli międzynarodowym centrum innowacji żywieniowych zatrudniającym ponad 300 naukowców. Ogłoszenie miało miejsce podczas międzynarodowego wydarzenia pt. „Istota produktów pochodzenia roślinnego w diecie fleksitariańskiej” skierowanego do środowiska naukowego i medycznego.

W nowoczesnym ośrodku Danone Research & Innovation Center Paris-Saclay prowadzone są prace badawcze skupiają się na 5 głównych obszarach: konsumentach i pacjentach, produktach zorientowanych na zdrowie i smak, współpracy naukowo-technologicznej, innowacjach w zakresie opakowań oraz opracowywaniu danych cyfrowych. Badacze z Centrum specjalizują się głównie w naukach przyrodniczych, fermentacji, a także naukach o żywieniu i zdrowiu człowieka. W obiekcie funkcjonują liczne laboratoria, w tym laboratorium nauk przyrodniczych, gdzie znajduje się kolekcja blisko 2 tysięcy szczepów bakterii, a także pilotażowy zakład produkcyjny. Publikacja opinii polskiego zespołu ekspertów pt. „Rola napojów roślinnych w żywieniu: opinia ekspercka” w czasopiśmie Nutrients została ogłoszona podczas międzynarodowego wydarzenia pt. Istota produktów pochodzenia roślinnego w diecie fleksitariańskiej” skierowanego do środowiska naukowego i medycznego.

 

[1] STATISTA. Milk Substitutes—Worldwide, 2023.

[2] Mintel, „Alternatywy produktów nabiałowych”, Postawy wobec produktów mlecznych i ich alternatyw wśród Polaków (w %) , Polska , 2021.

[3] Alpro jest markowym liderem na rynku produktów pochodzenia roślinnego. Danone za NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, Udziały & Sprzedaż w semencie napojów roślinnych świeżych i UHT łącznie w kategorii produktów roślinnych (definicja Danone), Sprzedaż Wartościowa, Sprzedaż Wolumenowa, Udziały w Sprzedaży Wartościowej i Wolumenowej w segmencie napojów roślinnych świeżych i UHT łącznie, rynek: cała Polsa (Food), okres skumulowany tydz. 22 2024 – tydz. 21 2025 (Copyright © 2025, NielsenIQ).

[4] Poore, J., & Nemecek, T, Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers, Science, 2018.

[5] Hannah Ritchie, “Dairy vs. plant-based milk: what are the environmental impacts?”, 2022.

[6] Craig, W.J.; Messina, V.; Rowland, I.; Frankowska, A.; Bradbury, J.; Smetana, S.; Medici, E, Plant-Based Dairy Alternatives Contribute to a Healthy and Sustainable Diet, Nutrients, 2023.