Największe piki cenowe obserwowane są w segmencie napojów gazowanych, wód smakowych, herbat mrożonych, czy energetyków. Jednakże wspomniane podwyżki w różnym stopniu wpłynęły na zmiany wolumenu sprzedaży wspomnianych kategorii, najmocniej skurczył się popyt na napoje gazowane i wody smakowe, a przykładowo napoje energetyczne raportują wzrosty sprzedaży wolumenowej. Warto podkreślić, że trendy sprzedaży i ceny grup napojowych nie objętych podatkiem, czyli wód czystych, soków, nektarów, czy izotoników pozostają relatywnie stabilne w 2021 roku, czy nawet raportują bardziej korzystne dynamiki niż w 2020 roku.

Opłata cukrowa weszła w życie 1 stycznia 2021 r., obejmuje napoje bezalkoholowe z dodatkiem cukrów, substancji słodzących oraz kofeiny lub tauryny. Wyróżnione zostały dwie części opłaty naliczane na każdy 1 litr napoju: stała, która wynosi 0,50 zł oraz zmienna – 0,05 zł za każdy gram cukrów przekraczających określony limit (5 gram/100ml). Dodatkową opłatą objęte są napoje zawierające kofeinę lub taurynę (0,1 zł za litr napoju). Niższy podatek dotyczy napojów mających co najmniej 20% soku owocowego/warzywnego w składzie (np. nektary), czy roztworów węglowodanowo-elektrolitowych (np. izotoniki), wymienione zwolnione są z części stałej opłaty cukrowej. Napoje słodzone z dominującą zawartością mleka (np. kawa mrożona) oraz suplementy diety i wyroby medyczne zwolnione są całkowicie z opłaty.

W przypadku napojów gazowanych spadek sprzedaży wolumenowej do sierpnia 2021 roku w stosunku do tożsamego okresu 2020 przekracza 20%, przy wzroście średnich cen o ok. 36% (z poziomu 3,50 pln do 4,76 pln za litr). W podobnej skali rosną ceny wód smakowych ok. 33% (z 2,60 pln na 3,47 pln za litr) przy 21% spadku wolumenu sprzedaży. Dynamiki zmian w sprzedaży herbat mrożonych przyjmują mniejsza skalę, przy 5% spadku wolumenu średnia cena za litr rośnie o 18% (z 4,54 pln na 5,35 pln za litr).

Ciekawie zachowuje się sprzedaż napojów energetycznych, które jako napój słodzony również objęte są opłatą cukrową. Raportowany tu jest wzrost średniej ceny za litr o ok. 15% (skok z 9,54 pln na 10,93 pln) , ale wolumen rośnie o 4% w stosunku do ubiegłego roku.
Opłata cukrowa wymusiła zmiany w strategiach produktowych części producentów, podejmujących działania obniżające wielkość płaconego podatku, a tym samym próbę redukcji wzrostów cen rynkowych z nadzieją na pobudzenie popytu. Jednym z działań jest reformulacja napojów zmniejszająca poziom, czy całkowicie eliminująca cukier ze składu. Intensywnie promowane są wersje zero lub light popularnych marek (np. Cola Zero Cukru, Pepsi Max, Hellena Zero, Red Bull Zero, Monster zero sugar itp), ale również na rynku pojawiają się produkty całkowicie niesłodzone (np. nowe wody smakowe Żywiec Zdrój Naturals). Innym przykładem reformulacji jest wzbogacanie napojów o soki owocowe (min. 20% zawartości), co eliminuje konieczność ponoszenia części stałej opłaty tj. 50 gr za ltr.

Takie działania podejmuje m.in Maspex w wodach smakowych (Kubuś Waterrr), herbatach mrożonych (Nestea), energetykach smakowych (Tiger), czy firma Zbyszko w napojach gazowanych (3 owoce, Maxer). Kolejnym ruchem widocznym na półkach sklepowych jest proces tzw. „downsize’ingu”, czyli wprowadzanie mniejszych opakowań popularnych, flagowych produktów, redukując cenę jednostkową za butelkę i obniżając psychologicznie barierę cen. W ostatnich miesiącach takie działania prowadzi Colian w oranżadach Hellena (oprócz tych w opakowaniach 1250ml w ofercie znajdziemy aktualnie butelki 850ml), Zbyszko czy Suntory (producent Schweeps) w owocowych napojach gazowanych (pierwszy poszerza portfolio o butelki 850ml, drugi redukuje pojemność z 1400ml do 1350ml i 900ml do 850ml), Żywiec Zdrój w wodach smakowych (butelki 1200 ml, przy aktualnie najbardziej popularnych 1500ml), czy Pepsico w napojach gazowanych wprowadzając na rynek również opakowanie 1200ml.